جهادگران نظامی ایران که ثابت کردهاند برای فتح قلههای پیشرفت و ترقی، عطشی سیریناپذیر دارند و تنها به زیردریاییهایی با قابلیت حمل 500 تن اکتفا نکردهاند. "قائم" نام نسل جدید زیردریاییهای نیمه سنگین ایرانی است که دارای تناژ جابجایی بیش از 1000تن است.
زیردریایی (submarine) یکی از ادوات نظامی محسوب میشود که در جنگهای فرسایشی کاربرد زیادی دارد. قابلیت زیردریایی در حمله به هر هدف و در هر زمان، به همراه غافلگیری و نتایج نابودکننده این زیردریایی را به یک سلاح بسیار موثر تبدیل کرده است. برخلاف ناوهای جنگی که جهت راهبری آنها به حدود 1000 خدمه نیاز است، در زیردریاییها تنها 40 تا 80 خدمه فعالیت میکنند.
ساختار و پیشینه زیردریاییها
زیردریاییهای نظامی با زرادخانهای از جنگافزارها، به ویژه "اژدر" و موشک، مسلح میشوند؛ "اژدر" یک سلاح انفجاری پرتابی است که از دریا و در درون آب پرتاب میشود . پیشرفت بزرگ در ساخت زیردریاییها، ورود انرژی هستهای به این عرصه بود که باعث شد تا شعاع عمل زیردریاییهای بهطور قابل توجهی افزایش پیدا کند. ویژگی برجسته زیردریاییهای هستهای آن است که این نوع زیردریاییها به سبب داشتن برق کافی،بدون نیاز به سوختگیری قادرند تقریباً به طور نامحدود در زیر آب دریا بمانند.
بدنه زیردریاییها دارای یک حفره طولی است که میتواند با هوا یا آب پر شود؛ مکانیسم زیردریاییها به این صورت است که برای فرورفتن در آب، مخازنی را در بدنه با آب پر میکنند و برای بازگشت به سطح آب هوای فشردهای که در مخازن تحت فشار قرار دارد رها شده و مخازن را پر از هوا میکند.
کاربرد مثبت زیردریاییها بخصوص در جنگهای فرسایشی برای متخصصان نظامی پوشیده نیست؛ پیشینه بکارگیری این آلت نظامی به جنگهای داخلی آمریکا در قرن 19 بازمیگردد، یعنی زمانیکه زیردریاییها با موتور بخار در عمق دریا حرکت میکردند. اما در جنگ های اول و دوم جهانی بخصوص جنگ جهانی دوم، کاربرد زیردریاییها جلوه بارزتری به خود گرفت.
"چرچیل" نخستوزیر اسبق انگلیس که کشور متبوعش همواره در طول تاریخ به داشتن نیروی دریایی قدرتمند و مجهز شهره بوده است، در خلال جنگ جهانی دوم نگرانی خود را تنها یک چیز میدانست، و آن هم زیردریاییهای قوای آلمان نازی بود که "یوبوت" نام داشتند.
در پایان جنگ جهانی دوم، زیردریاییهای یوبوت آلمانی، توانسته بودند حدود 3000 فروند از کشتیهای عمدتا تجاری متفقین را در آبهای آزاد غرق کنند؛ البته نقصانهای لجستیکی قوای نازی سبب شد که در خلال جنگ جهانی دوم، 800 فروند یوبوت آلمانی در نبرد با انگلیسیها در آبهای اقیانوس اطلس شمالی غرق شوند.
زیردریاییهای مین گذار، نوع دیگری از زیردریاییها هستند که در طی جنگ جهانی دوم جهت منهدم کردن شناورهای سطحی، مورد استفاده وسیع قوای متخاصم قرار میگرفت.همچنین پیاده کردن تجهیزات و پرسنل در سواحل دشمن، تاکتیکی بود که در خلال جنگ جهانی دوم، اجرای آن برعهده زیردریاییهای جاسوسی قرار داشت. علاوه بر اینها، نباید کارکردی که زیردریاییها در جریان جنگ جهانی دوم در عملیاتهای نجات به خصوص در حملات وسیع جزیرهای داشتند را مغفول گذاشت.
پس از جنگ جهانی دوم و تقسیم دنیا به دو بلوک شرق و غرب، رقابت تسلیحاتی میان آمریکا و شوروی در تمام حوزهها و ابعاد نظامی نمونه عینی یافت، در این میان زیردریاییها نیز به یکی از جلوههای اصلی صف آرایی مسکو و واشنگتن در قالب جنگ سرد بدل شدند.
پیشرفتهای تکنولوژیکی، موجب شد تا پس از جنگ جهانی دوم، زیردریاییها به یکی از استوانههای جنگی و نظامی کشورها بدل شود. توسعه موشکهای هستهای و کروز قابل پرتاپ از زیردریاییها که توان حمله در بردهای بالا به اهداف زمینی و دریایی را به زیردریاییهای میدهد، یکی از مواردی است که انگیزه مسئولان نظامی کشورها را برای ساخت و تجهیز زیردریاییها بیشتر کرده است.
برتری زیردریایی در نبرد، توان آن در مخفی شدن در اعماق آب است. این قابلیت با خاصیت رسانایی صوتی آب و توسط سیستمهای "سونار" قابل خنثی شدن است.مدرنترین زیردریاییها برای رفع این نقص، دارای خصوصیت ناپیدایی هستند؛سیستمهای پیشرانه پیشرفته، اقدامات و سامانههای کاهش صوت برای این مقصود به کار رفته و از اینرو یافتن و حمله به یک زیردریایی پیشرفته نیازمند شگردهای خاصی است.
ناوگان زیردریایی ایران
استراتژیستهای نظامی جمهوری اسلامی ایران نیز، همزمان با پیشرفت و توسعه شاخصهای دفاعی و نظامی، در چند سال اخیر اهتمام زیادی را نسبت به ساخت و تجهز ناوگان زیر دریایی کشور داشتهاند.
"ایران طی 15سال گذشته انواع زیردریاییهای جنگی را تولید کرده است و حضور آنها به عنوان ناوگان نظامی زیردریایی در خلیج فارس میتواند یک اهرم تهدید خطرناک و غیرقابل پیشبینی برای ناوگان آمریکا باشد که در بحرین مستقر است". این تحلیل را پایگاه اینترنتی "کورلوب" که در زمینه تخصصی برنامههای نظامی دریایی فعالیت میکند، در آوریل 2012 منتشر کرد.
زمانی که تحلیل فوق انتشار یافت، وضعیتی حساس در سطح منطقه خاورمیانه حکمفرما بود، از یک طرف موج بیداری اسلامی سراسر کشورهای عربی را فراگرفته بود و از طرف دیگر قدرت نظامی آمریکا در منطقه بیش از پیش درحال تحلیل بود.
زیردریاییهای کلاس "کیلو"
نیروی دریایی کشورمان تعداد سه فروند زیردریایی کلاس "کیلو" با نام و شماره بدنههای" "Tareq 901، "Noor 902 " و" "Yunes 903 را در اختیار دارد که به ترتیب در سالهای 1992، 1993 و 1997 وارد خدمت شدهاند.این سه فروند زیردریایی در حال حاضر در بندعباس نگهداری میشوند.
موتور این زیردریایی به شدت کم صداست این امر باعث میشود تا سونار غیرفعال دشمن قادر به شناسایی زیردریایی نشود، در ضمن بدنهی زیردریایی توسطی مواد خاصی پوشیده شده است که باعث میشود سونار فعال نیز همانند سونار غیرفعال در کشف زیردریایی دچار مشکل شود.
"حفره سیاه" لقبی است که نیروی دریایی آمریکا به این سه فروند زیردریایی ایرانی داده است، برخی تحلیلگران نظامی معتقدند، این نوع از زیردریاییهای ایرانی، اندک اقتدار ناوگان دریایی آمریکا را هم در حاشیه خلیج فارس به چالش کشیدهاند؛ زیردریاییهایی که قادر به حمل 18 اژدر و24 مین هستند و از توانایی شلیک موشکهای سطحبههوای SA-N-Gremlin نیز برخوردارند.
در سال 1376 پس از آنکه روسیه، فروش زیردریاییهای نوع "کیلو" به ایران را متوقف کرد، فرماندهان و دستاندرکاران نیروهای مسلح، ساخت زیردریاییها را در دستور کار قرار دادند. در این سالها انواع مختلفی از زیردریاییها با کارکردها و قابلیتهای متنوع وارد مرحله تولید انبوه شدند.
زیردریایی غدیر و تناسب با شرایط خاص آبهای خلیج فارس
زیردریاییهای کلاس "غدیر" حاصل اولین تلاش متخصصان کشورمان در زمینه تولید زیردریایی ساحلی هستند.خط تولید این زیردریایی در شهریور ماه 1385 افتتاح شد. ویژگی برجسته زیردریایی غدیر آن است که این زیردریایی متناسب با شرایط خاص آبهای خلیج فارس و دریای عمان ساخته شده است.
زیردریایی غدیر، داری قابلیت بالا در غوص و صعود و مانور است؛ این زیردریایی 29 متری تنها در مدت 30 ثانیه از اسکله جدا شده و از این نظر توانایی بالایی در ورود به حالت عملیاتی دارد؛ همچنین توانایی جابجایی مواد، زیردریایی غدیر، 115 تن است. علاوه ر اینها، این زیردریایی قادر به جابجایی کماندوها به نقاط مورد نظر، مینگذاری و شلیک موشک و اژدر است.
زیردریایی غدیر۹۴۸ یکی از زیردریاییهای کلاس غدیر ساخت ایران است؛ این زیردریایی در ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ در بندر عباس به آب انداخته شد و به ناوتیپ منطقه یکم نداجا پیوست.
این زیردریایی به خاطر سبکی خود از چابکی لازم برای انجام سریع مأموریتها برخوردار است و قدرت رهگیری دقیق شناورهای سطحی و زیرسطحی و قدرت مانور، قوس سریع و پنهان شـدن از رادارهای پیشرفته را نیز داراست. سامانه نوین پرتاب اژدر و شلیک موشک به طور همزمان از دیگر ویژگیهای زیردریایی غدیر 948 است.
زیردریایی "قادر" و شباهت با "کیلو" روسی
ایران در سال 1390 موفق به تولید زیردریاییهای نوع "قادر" شد، این زیردریاییها که قابلیت جابجایی100تن را دارند، تا حدودی شبیه به "کیلو" روسی هستند. اما برخی تحلیلگران نظامی، زیردریاییهای "قادر" را بسیار شبیه زیردریاییهای "کوسموس SX-506"" ایتالیایی میدانند. توان جابجایی زیردریایی SX-506" " 100تن است. تصاویر منتشر شده از آن نشان میدهد که میتوان این زیردریایی را به دو لوله اژدرافکن تجهیز کرد.
نهنگ ایرانی
ناوگان زیرسطحی ایران، علاوه بر داشتن زیردریاییهایی با قابلیت جابجایی 100 تن، مجهز به نوع دیگری از زیردریاییهاست که قابلیت حمل 500 تن را نیز دارا میباشند؛ این نوع از زیردریاییها که "نهنگ" نام دارند، بسیار شبیه به زیردریاییهای" "U-206 آلمانی هستند که برای عملیات در آبهای نه چندان عمیق دریای بالتیک ساخته شده بودند.برخی تحلیلگران نظامی خارجی، تخمین میزنند که نهنگ ایرانی قابیت حمل 8 اژدر را داشته باشد.
زیردریایی قائم با تناژ بیش از 1000 تن
اما جهادگران نظامی ایران که ثابت کردهاند برای فتح قلههای پیشرفت و ترقی، عطشی سیریناپذیر دارند، تنها به زیردریاییهایی با قابلیت حمل 500 تن اکتفا نکردهاند، "قائم" نام نسل جدید زیردریاییهای نیمه سنگین ایرانی است که دارای تناژ جابجایی بیش از 1000تن است.
این زیردریایی که پروژه ساخت آن در سال 1387 کلید خورده است از قابلیت حمل لولههای اژدرافکن و مهمات آن برخوردار است. به نقل از نشریه تخصصی "کورلوب" زیردریایی "قائم" ایران قادر است تا 6 لوله اژدرافکن 533 میلیمتری و 18اژدر با 24مین را حمل کند. این زیردریایی میتواند تا 45 روز در دریا بماند.
"طارق" و انقلاب در صنعت زیرسطحی ایران
"جمهوری اسلامی ایران با تعمیر زیردریایی "طارق"، در زمینه تعمیرات فنی زیردریاییها به خودکفایی کامل دست یافت". این خبری بود که در اواسط سال 1391 در صدر اخبار داخلی و خارجی قرار گرفت.
زیردریایی طارق سومین زیردریایی کیلوکلاس و کلاس سنگین جمهوری اسلامی است که در سال ۱۳۷۱ به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ملحق شد و عملیات شناسایی، وظیفه اصلی آن به شمار میرود.
در خرداد 1391، بیش از 18 هزار قطعه از این زیردریایی فوق سنگین 2300 تنی با تلاش بی وقفه متخصصان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی ، ساخته و تعویض شد.برای طراحی و تعمیر زیردریایی طارق که انقلابی در صنعت زیرسطحی ایران به شمار میرود، یک میلیون و 620 هزار نفر ساعت کار صرف شده است.
این زیردریایی که آشیانه اصلی آن در بندر عباس است، با حدود ۷۳ متر طول و حدود ۱۰ متر عرض از زیر دریاییهای کلاس سنگین جمهوری اسلامی ایران محسوب میشود؛ "طارق" به سیستم سوناری از نوع MGK-400 وسیستم کانالی دوگانه کم اشتباه مجهز است که امواج منعکس شده از شناورهای دشمن را دریافت میکند و به این ترتیب امواج ارتباطی زیردریایی که سیگنالهای سونارهای فعال دشمن را ردیابی کرده را شناسایی میکند.
در دی ماه 1391 در جریان رزمایش دریایی ولایت 91، دو فروند اژدر از زیردریاییهای کلاس "طارق" با موفقیت علیه اهداف از پیش تعیین شده شلیک شدند.
زیردریایی طارق یکی از کم سر و صداترین زیر سطحیهای جهان است، که این ویژگی به دلیل عایق بندی صوتی کامل بدنه آن محقق شده است؛ البته در کنار پوششهای جاذب امواج سونار روی بدنه، استفاده از پروانههای هفت پرهای با صدای بسیار کم در زیردریایی طارق، شناسایی آن را بسیار سخت میکند.
زیردریایی فاتح با 8 فروند پرتابگر
زیردریایی فاتح را باید یکی از پیشرفتهترین زیردریاییهای ناوگان نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران محسوب کرد، این زیردریایی با دارابودن4 مقر پرتاب اژدرهای 533 میلیمتری توانایی حمل 8 مین دریایی را نیز دارد.فاتح توان دریانوردی به مدت 35 روز را دارد و سرعت سطحی فاتح 11 نات(20.35 کیلومتر بر ساعت) و در حالت غوطه ور 14 نات(25.9 کیلومتر بر ساعت) است.
"فاتح" بهعنوان برادر بزرگتر "غدیر" دارای 4 پرتابگر اژدر بوده و با 2 اژدر رزرو، جمعا تعداد پرتاپگرهای آن به 8 فروند میرسد.افزایش تعداد محفظه شلیک اژدر در زیردریایی فاتح، این امکان را فراهم میآورد تا در فواصل زمانی کوتاه، تعداد شلیکهای این زیردریایی افزایش یابد؛ همچنین زیر دریایی "فاتح" به سبب کثرت محفظههای شلیک در نبردهای بلندمدت کارایی بالایی دارد.
"رونمایی از زیردریایی پیشرفته فاتح برنامهریزان نیروی دریایی آمریکا را با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در خلیج فارس و تنگه هرمز با چالش جدی مواجه میکند". این تحلیلی بود که پایگاه رسانهای دیپلمات پس از به آب انداختن موفقیتآمیز زیردریایی فاتح در شهریور سال گذشته منتشر کرد.
از زمانهای بسیار دور اسلحه سازان به دنبال طراحی و ساخت زره برای سربازان و ابزار آلات نظامی خود بودند. آشنایی بشر با علم ذوب فلزات و توانایی تولید آهن و فولاد و سایر فلزات یک گام بلند در ساخت زرهها به شمار میآمد که تا سالیان دراز به عنوان زره جنگجویان به کار میرفت.
اما در ۱۹۶۵ میلادی مادهای اختراع شد که تغییری انقلابی در بحث زرهها به وجود آورد. در این سال محققان آمریکایی به رهبری یک شیمیدان به نام استفانی ولک به دنبال کشف الیافی سبک و محکم برای تولید تایر سبکتر برای خودروها بودند که «کولار» را کشف کردند. این ماده از همان ابتدا به دلیل استحکام بالایی که داشت برای ساخت زره و پوششهای ضد گلوله مورد توجه قرار گرفت.
میزان مقاومت این ماده ۵ برابر فولاد است. از آن پس تقریبا در تمامی جلیقههای ضد گلوله مدرن و حتی کلاهخودهای مورد استفاده نیروهای نظامی، از این ماده استفاده شد.
جلیقه ساخته شده با کولار
ما با گذشت زمان و پیشرفت فناوری نظامی مشخص شد که افزایش لایههای زره نیز به شکل طبیعی به زیاد شدن وزن و کاهش تحرک سرباز یا خودروهای زرهی منجر میشود که این کاهش سرعت عمل در میدان نبرد مرگبار است.
مثلا در زمینه بررسی عملکرد یک تانک، سه فاکتور عمومی شامل توان آتش، تحرک و حفاظت حدود اثربخشی قابلیتهای این وسیله را مشخص میکنند البته به این معنی نیست که هر تانک فوق مدرنی باید چنان طراحی شود که همزمان با بهترین سلاحها و پیشرفتهترین سیستمهای حفاظتی پوشانده شود و در عین حال بیشترین تحرک را نیز داشته باشد.
به عنوان مثال افزایش زره تانک مشخصا میزان حفاظت تانک را افزایش میدهد اما در مقابل با افزودن به وزن، از تحرک زره پوش خواهد کاست. این دقیقا همان اشتباهی بود که طراحان آلمانی با سنگینتر کردن روز به روز تانکهایشان تا پایان جنگ جهانی مرتکب شدند و در نتیجه حاصل کارشان تانکهایی چنان سنگین بود که فقط جابه جا کردنشان کلی تدارکات میخواست یا مثلا تجهیز تانک به توپهای بزرگتر منجر به کاهش زره برای ثابت ماندن وزن کلی خودرو و در نهایت آسیب پذیری بیشترش خواهد شد.
اشتباه در هر کدام از این فاکتورها ایرادی به جز ناکار آمدی تحرک یگانی زرهی در میانه میدان نخواهد داشت. این دقیقا همان اشتباه بزرگی بود که انگلیسیها با چیفتن، تانکی با توپی قوی اما تحرک و زرهی ضعیف مرتکب شدند.
در سالهای اخیر تلاشهای گوناگونی برای ارتقاء پوششهای حفاظتی به کار رفته است که از آن میان میتوان به بحث انواع زرههای نصب شده روی تانکها اشاره کرد که زره واکنشی مشهورترین این زره هاست.
باید توجه داشت که معمولا عملکرد تمامی موشکهای ضد زره بدین صورت است که با نفوذ به زره و از بین بردن خدمه آن کار میکنند یا سیستمهای مکانیکی مهم وسیله مورد نظر را نابود کرده و یا از هر دو عملکرد استفاده میکنند.
زرههای واکنشی یا ری اکتیو یکی از گونههای زرههای وسایل نقلیه هستند که با عملکرد خود باعث کاهش صدمه به زره و بدنه خودروی زرهی مورد نظر میشود و از موثرترین راهها برای حفاظت تانکها در مقابل موشکهای ضد تانک هستند. البته موشکهایی نیز ساخته شده که در مرحلهٔ اول خود یک سر کوچک دارند و برای از بین بردن همین زره واکنشی استفاده می شوند و در مرحله دوم موشک اصلی قرار میگیرد.
انواع زرههای واکنشی
ERA یا SLERA
ERA متداولترین نوع زره واکنشی است که در تانکهای مدرنی مانند تی ۹۰ هم قابل مشاهده است. اصول کار زره ERA بدین صورت است که مواد و عناصر منفجره فیمابین دو صفحه که این دو صفحه عمدتا فلز هستند قرار میگیرد.
موشک ضد تانک فرضی هنگامی که به این زره برخورد میکند انفجار مواد منفجره زره باعث میشود که دو صفحه فلزی در جهت انفجار بلغزند و برهم کنش این دو صفحه، لغزش و تغییر زاویه برخورد سبب کاهش تاثیرگذاری موشک برخورد کننده میشود.
NERA
کارکرد NERA مانند زرههای انفجاری است با این تفاوت که لایه مواد منفجره که بین سطوح به صورت ساندویچی در زرههای انفجاری قرار میگرفت، وجود ندارد. این ماده میتواند مثلا لاستیک باشد. پس از برخورد موشک فرضی موادی که بین دو فلز به اصطلاح ساندویچی فشرده شدهاند در داخل لایه پراکنده شده و باعث پراکندگی و خمیدگی ماده مورد نظر شده که همانند عملکرد زره انفجاری که در بالا توضیح داده شد باعث کاهش تخریب زره میشود.
این نوع زرههای انفجاری نسبت به ERA سبکتر بوده و در ضمن برای پیاده سازی وجابه جایی نسبت به ERA بسیار امنتر میباشند. البته نوعی از این زرهها میتوانند به صورت چندگانه روی بدنه نصب شوند که درنتیجه نسبت به موشکهای چند زمانه مقاوم هستند.
زرههای الکتریکی
زرههای الکتریکی و یا الکترومغناطیسی نوع جدیدی از زرهها هستند. بدین صورت که دو یا چند رسانا ساخته شده که بینشان فضای خالی یا مواد عایق قرار دارد که این مجموعه یک خازن پر قدرت تشکیل میدهد. کاربرد این زره جدید نیز بدین صورت است که ولتاژ بالای ایجاد شده میتواند از زره محافظت کند.
البته این زره هنوز روی تانکهای مشهور و عملیاتی در ارتشهای مختلف نصب نشده است.
زرههای کامپوزیتی
زرههای کامپوزیتی (ترکیبی) به نسل جدید زرههای نظامی گفته میشود که به سرعت در حال جایگزینی با زرههای یک لایه (فولادی) و آسیب پذیر قدیمی هستند و از تفاوتهای عمده آن با زرههای معمولی میتوان به چند لایه بودن آن اشاره کرد کرد. این لایههای بسیار مقاوم که عمدتا از جنس استیل و سرامیک و فولاد سخت هستند با فاصله روی هم قرار میگیرند و فضای خالی بین آنها با آلیاژهای بسیار محکم پوشانده میشود و مقاومت زره را در مقابل تجهیزات ضد زره به میزان قابل توجهای افزایش میدهد.
تانکام ۱ آمریکا اولین تانکی بود که مجهز به زرهای با نام Chobham شد. چابهام نام زرهی مرکب (کامپوزیتی) است. البته بدنه برخی تانکهای امروزی نیز قالبا از مواد مرکب (کامپوزیت) ساخته میشود برای مثال زره تانک مرکاوا ۴ رژیم صهیونیستی از کامپوزیت ماتریکس ورقهای سرامیک فولاد و آلیاژ نیکل ساخته شده است؛ مرکاوا ۳ از زره کامپوزیت (عادی) و زره مرکاوا ۱ نوعی زره فولادی بود.
آبرامز با زره چابهام
اما فناوری دیگری که در دنیا در حال بر روی آن هستند و بر اساس اخبار رسمی اعلام شده توسط وزارت دفاع کشورمان، ایران نیز به آن دست یافته است، بحث زرههای مایع است.
به صورت کلی و به زبانی ساده، زرههای جدید از لایههای کولاری تشکیل شده است که با ماده «پلیاتیلن گلیکول» پوشیده شدهاند. در حالت عادی این ماده که بر روی سطح مورد نظر قرار میگیرد به نوعی نرم و مایع است اما به محض برخورد جسم سخت با سرعت بالا، مثل یک گلوله در کسری از ثانیه خود را جمع کرده و شدیدا سخت میشود. در نتیجه ضربه حاصل از برخورد را دفع کرده و در سطح زره پخش میکند.
در حال حاضر و بر اساس اخبار موجود واحدهای تحقیقاتی ارتش آمریکا بر روی بحث «زره مایع» کار میکنند. اما در جریان مراسم رونمایی از این دستاورد در ایران به استفاده از فناوری با عنوان «STF» در زره مایع اشاره شد. این واژه که کوتاه شده عبارت «shear-thickening fluid» است که به صورت کلی میتوان آن را «مایع کاهش دهنده ضخامت» ترجمه کرد.
این مایع همان «پلی اتیلن گلیکول» است. اساس کار به این صورت است که لایههای مورد نظر کولار را مایع مورد نظر که رقیق شده ترکیب شده و آن را بر روی حرارت میدهند تا در حین بخار شدن اتانول موجود، مواد اصطلاحا به خورد لایههای کولار برود. بر اساس آزمایشات انجام شده بر روی کولار، ۴ لایه پوشش کولاری که از این مایع به عنوان پوشش بر روی خود بهره میبرند توانی برابر ۱۴ لایه کولار بدون استفاده از این مایع را دارند.
این مسئله یکی از مهمترین نکات مثبت مربوط به استفاده از این فناوری است که همانا کاهش وزن به شمار میآید. امروز و در جریان رونمایی از این محصول، مسئولین وزارت دفاع اعلام کردند که استفاده از این فناوری در خوروهای زرهی باعث کاهش ۷۶ درصدی وزن زره مورد نیاز خواهد بود. این مطلب در حقیقت یک انقلاب در صنعت ساخت خودروهای زرهی به شمار میآید. در حال حاضر در جهان غرب و برای نمونه در آمریکا و انگلستان از زره چابهام در تانکهایی مثل آبرامز و یا چلنجر بهره میبرند که چنین صفتی را داراست.
این تانکها بیش از ۶۰ تن وزن داشته و این افزایش وزن باعث شده است که تا حدی از تحرک این تانکها کم بشود. در حال حاضر در آمریکا از زره کولار به غیر از زرههای انفرادی در زره ناوهای هواپیمابر و رزم ناوها بهره برده میشود. پس امکان استفاده از کولار در خودروهای زرهی و تانکها و در کل وسایل نقلیه ممکن است.
حال میتوان گفت ۷۶ درصد کاهش در وزن زره یک تانک برای نمونه که بخش عمده وزن تانک را شامل میشود میتواند در کل به کاهشی تا حتی ۵۰ درصدی وزن کل تانک بستگی به نوع آن منجر شود. این بدین معناست که حالا شما با داشتن همان قدرت موتور سابق میتوان بر شتاب، میزان مهمات قابل حمل و یا خود زره و حفاظت تانک و یا خوروی مورد نظر افزود. البته باید گفت که در آمریکا در حال حاضر در حد پروژههای آزمایشگی بوده اما به نظر ایران توانسته است این پروژه را از مرحله آزمایشی خارج کرده و به مرحله عملیاتی برساند.
با توجه به اینکه در خبر رسمی وزارت دفاع، عنوان شده است که محصول فوق متعلق به متخصصان نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران است، بنابراین باید منتظر ماند و نصب این زرههای جدید را روی تانکهایی مانند ذوالفقار مشاهده کرد.
مدل جدید تانک ذوالفقار ۳
ذوالفقار جزء معدود تانکهایی است که با داشتن ارتفاع تقریبی ۲. ۵ تا ۳ متر، طول ۷ و پهنای ۳. ۵ متر میتواند بحث پنهانکاری بصری را تا حد قابل قبولی به اجرا بگذارد. تانک ذوالفقار در مدل ۲ و ۳ به شکل جالبی به مانند تانک آبرامز طراحی شده است. طرح ۵ ضلعی برجک تانک و عدم نصب زرههای واکنش گر انفجاری «ERA» مثل تانک تی ۷۲، بر روی بدنه این تانک ایرانی در جریان رژههای سالهای اخیر، این احتمال را مطرح میکند که ذوالفقار از زرههای مدرنی که در بالا ذکر شد بهره خواهد برد و اگر لازم باشد از نیام درآید، برندهتر از قبل جلوه گر خواهد بود.
با حضور وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، انبوه موشکهای قدر، قیام، فاتح 110، خلیج فارس و سامانه پدافند هوایی مرصاد که توسط سازمان هوافضای وزارت دفاع طراحی و تولید شده است به نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص) تحویل شد.
سردار سرتیپ پاسدار "حسین دهقان" وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، در جریان مراسم تحویلدهی این سامانهها و تجهیزات موشکی، طی سخنانی در جمع خبرنگاران گفت: افتخارآفرینی فرزندان غیور و پرتلاش وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در تثبیت قدرت بازدارندگی موثر و افزایش اقتدار و توانایی نیروهای مسلح با جدیت و همت مثال زدنی ادامه دارد.
وزیر دفاع افزود: متخصصان افتخارآفرین سازمان هوافضای وزارت دفاع با تحویل انبوه موشکهای بالستیک قدر، قیام، فاتح ۱۱۰، خلیج فارس و سامانه پدافند هوایی مرصاد یک بار دیگر توان و اقتدار صنعت دفاعی را در تامین نیازمندیهای نیروهای مسلح به پیشرفتهترین تجهیزات موشکی به نمایش گذاشتند و نشان دادند تحریمهای گوناگون و همه جانبه دشمنان که به صورت سختگیرانه و ویژه در بخش دفاعی اعمال میشود، نتوانسته است کوچکترین خللی در عزم و اراده آنها داشته باشد.
وی تصریح کرد: موشکهای فاتح نشان فتح و ظفر، خلیج فارس نشان خردمندی، مرصاد نشان موفقیت، قیام نشان صلابت و قدر نشان قدرت موشکی جمهوری اسلامی ایران در دفاع از ایران اسلامی است.
سردار دهقان در ادامه گفت: این موشکها قادر است اهداف دشمن را با دقت مورد اصابت قرار داده منهدم و طیف متنوعی از نیازمندیهای موشکی نیروهای مسلح را در بردهای مختلف تامین کند.
وزیر دفاع افزود: این موشکها که به طور کاملا بومی توسط متخصصان وزارت دفاع طراحی، ساخت و به تولید انبوه رسیده، امروز با سرافرازی تحویل نیروهای مسلح کشورمان شد.
وی تصریح کرد: امروز نیروهای مسلح از سطحی از توانمندیهای دفاعی برخوردارند که قادرند با هرنوع تهدیدی در فراسوی مرزهای جمهوری اسلامی ایران مقابله کنند و دشمنان ملت ما نیز به این قابلیت و توانمندی واقفند و تهدیداتی که اعلام میکنند لفاظی رسانهای و برای مصرف داخلی است.
سردار دهقان در ادامه به تشریح ویژگی و قابلیتهای هر کدام از موشکها پرداخت و گفت: موشک بالستیک "قدر یک اچ" ومیانبرد "قیام" با توانایی حمل انواع سر جنگیهای بلاست و بارانی توانایی انهدام طیف متنوعی از اهداف را داراست و پرتاب از لانچرهای متحرک و سیلوها در مواضع مختلف و عبور از سپر دفاع موشکی با داشتن قابلیت رادارگریزی، از مزایای این موشکها محسوب میشود.
وزیر دفاع افزود: موشکهای بسیار دقیق و نقطهزن زمین به زمین فاتح ۱۱۰D - و زمین به دریای خلیج فارس، در دسته نسل چهارم موشکهای بالستیک فوق مدرن با سوخت قرار دارد و از معدود موشکهایی هستند که تا لحظه برخورد به هدف قادرند اهداف را رهگیری کرده و اصابت دقیق و موثری داشته باشند.
وی در تشریح سامانه موشکی زمین به هوای مرصاد خاطرنشان کرد: این سامانه از نظر حجم کوچک، متحرک و قابل جابجایی سریع و قابلیت اتصال به حلقه پدافندی کشور، ردگیری و انهدام انواع پرندههای دشمن از قبیل هواپیماهای جنگنده با سرعت بالا، بالگرد، موشکهای کروز، هواپیمای بدون سرنشین در برد متوسط و به صورت غیرفعال را دارد.
وزیر دفاع تجهیز به رادار شناسایی، قابلیت کار مداوم ۲۴ ساعته، امکان استقرار در ارتفاعات بسیار بلند، کشف، انتخاب و تعقیب هدف به صورت پیوسته و اتوماتیک را از قابلیتهای عملیاتی سامانه مرصاد برشمرد و افزود: این سامانه با تجهیز به یک ردگیر مرئی (الکترواپتیک) قادر است عملیات مطلوبی در محیط جنگ الکترونیک انجام دهد و به طور پیوسته و همزمان با چند هدف درگیر شود.
سردار دهقان در پایان از مدیران و متخصصان سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و شبکه بزرگ همکاران وزارت دفاع که با روحیه جهادی در طراحی و ساخت این سامانههای موشکی نقش آفرینی کردهاند تقدیر کرد.
موشکهای ایرانی که از پرتابگرهای متحرک استفاده میکنند و دارای سوخت جامد هستند، میتوانند به سرعت آماده پرتاب شده و پس از شلیک نیز به سرعت محل را ترک کنند. همچنین نسل های جدید موشک شهاب 3 به سرهای جنگی خوشهای مسلح شدهاند که حاوی 1000 بمبلت است.
اندیشکده آمریکایی CSIS از جمله مراکز مهم مطالعاتی در آمریکا محسوب میشود که هر ساله در حوزههای مختلفی از جمله مسائل سیاست خارجی، نظامی و تسلیحات کشتار جمعی گزارشات مختلفی را منتشر میکند. این گزارش که به قلم آنتونی کوردزمن نوشته شده است به تاثیر پیشرفتهای هستهای و موشکی ایران بر توازن نظامی خلیج فارس میپردازد. البته در این گزارش نیز در بسیاری از موارد به ادبیات مشابه با صحبتهای مقامات تندرو و جنگ طلب در کاخ سفید و دولت آمریکا برمی خوریم.
هرچند گزیده این گزارش در رسانههای کشورمان منتشر شده اما نظر به اهمیت برخی تحلیلها و اعترافات موجود در خصوص تقویت توان موشکی ایران در سالهای اخیر، با توجه به تهدیدات اخیر برخی مسئولان آمریکایی، خواندن آن خالی از لطف نخواهد بود.
در ابتدای این گزارش با عباراتی نظیر ایران به دنبال سلاح اتمی، خطر موشکهای دوربرد ایران و یا احتمال حمله موشکهای هستهای ایران به خاک آمریکا تلاش شده ادعاهای واهی برخی مقامات غربی و صهیونیستی همچنان زنده و مهم جلوه داده شود.
یکی از اولین نکاتی که در این گزارش توجه خواندنه را به خود جلب میکند بحث عدم اشراف غربیها به توان نظامی و خصوصا موشکی ایران است. در حوزههای گوناگون مثل پیشرفت برنامههای تحقیقاتی ایران، دقت و قدرت تخریب موشکهای ایرانی، تعداد آنها، سیلوهای زیرزمینی و پرتابگرهای متحرک و در بسیاری دیگر از مولفهها شاهد این نکته هستیم که طرف غربی نتوانسته است به یک تخمین صحیح از تواناییهای ایران دست پیدا کند.
در این گزارش در ابتدا نگاهی به تاریخچه برنامه موشکی ایران شده و از راکتهای ایرانی مثل سری زلزال و شاهین به عنوان اولین گامهای ایران در صنعت موشکی یاد شده است.
موشک زلزال
در ادامه این گزارش اینگونه آمده است: ایران در دو دهه اخیر تاکید زیادی را بر روی موشکهای بالستیک به منظور مقابله با تهدید اسراییل و نیروهای ائتلاف در منطقه و همچنین قدرت نمایی در خاورمیانه داشته است. ایران از زمان جنگ خود با عراق در دهه ۱۹۸۰ میلادی برنامه موشکی خود را آغاز کرده و امروزه با داشتن بیش از ۱۰۰۰ فروند موشک که برد آنها بین ۹۰ تا ۱۲۰۰ مایل است دارای بزرگترین زرادخانه موشکی در بین کشورهای منطقه است.
در گزارش سال ۲۰۱۲ وزارت دفاع آمریکا که در این مقاله به آن استناد شده است، این گونه آمده است: تمرینات موشکی در ایران در نقاط مختلف این کشور به صورت معمول ادامه یافته است. ایران کار بر روی ارتقاء موشکهای بالستیک خود خصوصا گونهای از موشک شهاب ۳ با برد ۲۰۰۰ کیلومتر به نام «عاشورا» را ادامه داده است. ایران به غیر از ارتقاء در حوزه کمیت، قدرت تخریب و دقت موشکهای فعلی خود را افزایش داده و از سرهای جنگی جدید حاوی بمبلتها را نیز برای آنها نصب کرده است.
تحلیلگر مشهور این گزارش تاکید میکند که «نیروی موشکی ایران به طور کلی بر پایه واحدهای متحرک است که موقعیت خاصی برای پرتاب نیاز ندارد.»
یکی از نکاتی که مکررا در این گزارش بیان میشود بحث موشکهای قاره پیما و هدف قرار دادن آمریکا توسط موشکهای ایرانی است و در بخشهای مختلفی از این گزارش به بهانههای گوناگون عنوان میشود که هدف نهایی ایران داشتن موشکهای بالستیک قاره پیما با توانایی رسیدن به خاک آمریکا است.
در بخش راکتها و موشکهای کوتاه برد، این گزارش به سامانههایی همچون نازعات، زلزال، فاتح ۱۱۰ و خلیج فارس اشاره میکند.
این گزارش برای نمونه از راکت زلزال به عنوان راکتی با سوخت جامد نام میبرد که در گونههای جدید برد آن در حدود ۴۰۰ کیلومتر بوده و یک سر جنگی به وزن ۶۰۰ کیلوگرم را حمل میکند.
موشک فاتح ۱۱۰ از دیگر تولیدات نیروهای مسلح کشورمان است که مورد توجه این گزارش قرار گرفته و درباره آن آمده است: متاسفانه اطلاعات کافی درباره دقت و تعداد عملیاتی این موشک وجود ندارد. به نظر میرسد که تولید این سامانه از سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز شده و تاکنون صدها فروند از آنها تولید شده است. این موشک تا به امروز تحت دو برنامه ارتقاء اصلی قرار گرفته است و به نظر مدلهای جدیدتر از سرجنگی سنگینتر، برد بیشتر و همچنین یک سامانه هدایت اینرسیایی بهره میبرند.
موشک فاتح 110
اندیشکده آمریکایی CSIS همچنین اعلام میکند که ایران در آگوست ۲۰۱۲ میلادی از یک گونه ارتقاء یافته این موشک با عنوان خلیج فارس رونمایی کرده و آن را به عنوان یک موشک بالستیک ضد کشتی معرفی کرد. ایران اعلام کرده است که این موشک دارای نوعی سامانه راداری غیر فعال بوده و برد آن در حدود ۳۰۰ کیلومتر است. هر چند که ادعاهای ایران درباره دقت موشکهای سری خلیج فارس و فاتح ۱۱۰ به نظر حقیقی نبوده و سوالاتی درباره آن وجود دارد.»
موشک خلیج فارس
به گزارش مشرق، البته در چند سال اخیر چندین بار تصاویر مربوط به آزمایشهای موشکی سری خلیج فارس و فاتح ۱۱۰ پخش شده و بدون هیچ شکی قابلیت نقطه زنی این موشکها و همچنین تخریب اهداف دریایی برای آنها به اثبات رسیده است. حال با وجود پخش این تصاویر این گونه ادعاها از طرف کارشناسان آمریکایی قابل تامل به نظر میرسد.
تحلیلگر مذکور در ادامه با طرح سوالاتی، خطاب به خوانندگان این گزارش مینویسد: «اگر ایران بتواند موشکی با سامانه هدف گیری و دقت بالا را تولید کند، کشتیهای عبوری در منطقه و همچنین نیروهای دریایی آمریکا با تهدید بزرگی رو به رو خواهند شد. حتی ایران میتواند با استفاده از این موشکها و شلیک همزمان تعدادی از آنها، به سامانههای دفاع ضد موشکی زمین پایه نفوذ کرده و آنها را از بین ببرد. ایران به دنبال استفاده از قایقهای تندرو و مین برای بستن تنگه هرمز است و با استفاده از این موشکها میتواند با کشتیهای بزرگتری که قصد مقابله با این عملیات را دارند درگیر شود.»
در بخش دیگر این گزارش به موشکهای سری شهاب ۱ و ۲ اشاره شده است. نویسنده این گزارش معتقد است که این موشکها به ترتیب بر پایه تکنولوژی موشکهای اسکاد بیو اسکاد سی ساخته شدهاند اما این تنها مربوط به سالهای اولیه بوده است و در حال حاضر اطلاعاتی از ارتقاءهایی که توسط کارشناسان ایرانی بر روی این موشکها ایجاد شده است در دست نیست.
موشک اسکاد B
بر اساس این گزارش منابع غربی، در حال حاضر چیزی در حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ فروند موشک شهاب ۱ و ۲ در ایران موجود است.
جمع بندی کلی این گزارش از موشکهای شهاب ۱ و ۲ این گونه است:
هر دو موشک مورد نظر از گونهای با پرتابگر متحرک هستند و به دلیل نیاز به پشتیبانی لجستیک در فاصلهای نزدیک به پایگاههای خود قرار دارند. بر اساس این گزارش موشک «قیام» نمونه پیشرفتهتر موشک شهاب ۲ به حساب میآید. این موشک بردی بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلومتر دارد و اولین موشک ایرانی بدون باله در بدنه بوده و میتوان با سرعت بالا هدف خود را مورد اثابت قرار دهند.
موشک قیام-1
تحلیل مکور تاکید میکند که افزایش تعداد موشکهای بالستیک ایرانی در کنار تولید بومی موشکهای کروز ضد کشتی در ایران و همچنین توسعه اولین موشک کروز برد بلند حمله به اهداف زمینی در ایران نشان میدهد که ایران به دنبال این است که از این توان موشکی به عنوان نیرویی بازدارنده و در صورت لزوم بر علیه نیروهای منطقهای و آمریکایی استفاده کند.
بخش زیادی از این گزارش به بحث موشکهای برد متوسط و بلند ایران میپردازد. نویسنده، موشک شهاب ۳ را موشکی با سوخت مایع و پرتابگر متحرک میداند.
به اعتقاد وی، کارشناسان غربی نظرات مختلفی را درباره برد و وزن سرجنگی موشک شهاب ۳ مطرح میکنند. در حوزه برد نظرات بین ۸۰۰ تا ۱۳۰۰ کیلومتر با داشتن یک سر جنگی به وزن ۱ تن را مطرح میکنند.
وی به نقل از این کارشناسان مینویسد: بر اساس تصاویر موجود از موشک شهاب ۳ معتقد هستند که این موشک تحت چندین گونه از ارتقاء قرار گرفته است که از جمله آن میتوان به کاهش اندازه بالکهای انتهایی، تغییر جنس بدنه از فولاد به آلومینیوم برای کاهش وزن، کاهش وزن سر جنگی، افزایش طول برای داشتن سوخت بیشتر و همچنین تغییر سامانههای هدایتی اشاره کرد.
موشک شهاب 3
آنتونی کوردزمن اضافه میکند: اما شاید مهمترین تغییر در بحث سر جنگی باشد، جایی که سر جنگی قدیمی با شکلی جدید شبیه به سر پستانک نوزاد تغییر یافته است. این سر جنگی برای افزایش شتاب در مرحله ورود مجدد و احتمالا برای انفجار بر بالای هدف که برای استفاده از سر جنگی مجهز به قابلیت «پالس الکترومغناطیسی یا همان EMP» لازم است مجهز شده است.
بر اساس نظر این تحلیلگر موشکی، ارتقاءهای انجام شده باعث افزایش برد موشک شهاب ۳ به حدود ۱۵۰۰ تا ۱۸۰۰ کیلومتر شده است و این در حالی است که بعضی نیز برد این موشک را در حدود ۲۵۰۰ کیلومتر اعلام میکنند. به نظر میرسد که افزایش طول موشک و سوخت باعث شده است که زمان کار موتور در حدود ۱۰ ثانیه افزایش یابد که این زمان باعث افزایش برد میشود.
موشک شهاب ۳ با سر جنگی متفاوت
وی اضافه کرده است: بر اساس گزارشات موجود گونههایی از شهاب ۳ از سوخت جامد استفاده میکند که این مسئله باعث افزایش توانایی این موشک خصوصا در بحث کاهش زمان پرتاب میشود. موشکهایی که از پرتابگرهای متحرک استفاده کرده و دارای سوخت جامد هستند میتوانند به سرعت آماده پرتاب شده پس از شلیک نیز پرتابگر و خدمه آن به سرعت محل را ترک کنند. بر اساس گزارشات نسلهای جدید موشک شهاب ۳ به سرهای جنگی خوشهای مسلح شدهاند که حاوی ۱۰۰۰ بمبلت است.
در ادامه، نویسنده به گزارش وزارت دفاع آمریکا به کنگره در سال ۲۰۱۲ درباره تهدید ایران اشاره میکند، در این گزارش ذکر شده است که موشکهای ایرانی دقیقتر شده و همچنین از مهمات خوشهای بهره میبرند: «به غیر از افزایش تعداد موشکها به صورت مداوم، ایران اثرگذاری و مرگباری موشکهای خود را نیز با افزایش دقت و استفاده از سرهای جنگی خوشهای در آنها افزایش داده است.»
اما گزارش در ادامه خود به موشک سجیل میرسد. به نظر میرسد که بحث سوخت جامد و افزایش دقت این موشک بسیار مورد توجه کارشناسان غربی قرار گرفته است.
درمورد سجیل در این گزارش آمده است: «موشک سجیل که اولین بار در می۲۰۰۹ میلادی آزمایش شد اولین موشک دو مرحلهای ایران با سوخت جامد به حساب میآید و از سایر موشکهای ایرانی متفاوتتر به نظر میرسد. تمامی کارشناسان برد این موشک را بیش از ۱۸۰۰ کیلومتر و اکثر آنها برد آن را بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر اعلام کردهاند. تغییراتی که در سر جنگی این موشک اعمال شده است احتمال شناسایی آن توسط رادار را کاهش میدهد.»
کوردزمن به نقل از نشریه معتبر جینز درباره موشک سجیل معتقد است که «سجیل از سیستم هدایت پیشرفتهای استفاده کرده و خطای آن نسبت به خانواده موشکهای شهاب کاهش یافته است. این موشکها با توجه به استفاده از سوخت جامد همیشه آماده پرتاب هستند. البته به دلیل نبود اطلاعات کافی نمیتوان اطلاعات کافی درباره تعداد این موشکها و پرتابگرهای آن اعلام کرد.»
البته این گزارش به موشک عاشورا به عنوان گونه اولیه سجیل اشاره میکند. به نظر نویسنده موشک عاشورا گونه اولیه این موشک بوده است که آزمایشات مربوط به آن از سال ۲۰۰۸ به عنوان یک موشک بالستیک با سوخت جامد آغاز شده است و سپس نام آن به سجیل تغییر یافته است. موشکی که در سال ۲۰۰۹ تست شد در حقیقت سجیل ۲ بوده و کارشناسان بردی تا حدود ۲۵۰۰ کیلومتر را نیز با داشتن یک سر جنگی ۷۵۰ کیلوگرمی برای آن اعلام کردند.
موشکهای دوربرد سجیل (سمت راست) و قدرF (سمت چپ)
استفاده از سوخت جامد در این موشک از جملات نکاتی مهمی است که در گزارش مذکور به آن اشاره شده و آمده است: استفاده موشک سجیل از سوخت جامد برتری محسوسی نسبت به خانواده شهاب را به این موشک میدهد. سجیل تقریبا همیشه آماده پرتاب بوده و با توجه به اینکه از سوخت جامد بهره میبرد حمل و نقل آن آسانتر است و در نتیجه از بقاء پذیری بالاتری در برابر حملات برخوردار است.
در بخش دیگری از این گزارش به بحث پرتاب گرهای متحرک و سیلوهای زیر زمینی موشکی ایران پرداخته شده است. نویسنده این مقاله معتقد است که استفاده از پرتابگرهای متحرک، بقاء پذیری نیروی موشکی ایران را افزایش داده و به ایران کمک میکند که در کمترین زمان به شلیک موشکهای خود اقدام کند.
اما در جریان رزمایش موشکی پیامبر اعظم ۶ بود که ایران برای اولین بار از سیلوهای زیر زمینی موشکی خود رونمایی کرد.
اندیشکده آمریکایی CSIS در ادامه گزارش خود تاکید میکند که ایران در کنار ایالات متحده آمریکا، روسیه و چین جزء تنها دارندگان سیلوهای زیر زمینی پرتاب موشک است.
اما تحلیل این گزارش از سیلوهای ایرانی نیز جالب است: «سیلوهای به نمایش در آمده در ایران متفاوت از نمونههای چینی، روسی و یا آمریکایی بودند و با تجزیه و دقت به تصاویر پرتاب از آنها میتوان متوجه شد که قطر این سیلوها به نسبت گونههای غیر ایرانی بسیار بزرگتر است که این امر خروج گازهای حاصل از احتراق موتور موشک را آسانتر کرده و در کل بخشی از محدودیتهای پرتابگرهای ساخت آمریکا، روسیه و چین در نمونه ایرانی از بین رفته است. البته باید گفت که ایران میتواند در آینده با استفاده از سیلوها موشکهای سنگینتر را نیز پرتاب کند.»
سیلوی پرتاب زیر زمینی موشک سپاه
در این گزارش از مقوله دقت به عنوان دغدغههای سازندگان موشکهای میان برد و احیانا برد بلند ایران یاد شده است. به نظر کارشناسان غربی ایران مدتهاست که به دنیال روشی برای افزایش دقت موشکهای بالستیک خود است. در این گزارش این گونه آمده است که در حال حاضر بخشهای تحقیق و مطالعاتی ایران در بخش موشکهای بالستیک در سه بخش افزایش دقت، افزایش تولید و همچنین افزایش قدرت تخریب فعال هستند.
در پایان این گزارش نیز اشارهای به موشکهای کروز ایرانی نیز شده و با تحلیل سناریوهای جنگی درباره احتمال حمله به ایران به جنگهای ۳۳ روزه، ۲۲ روزه و ۸ روزه اشاره و آمده است که چگونه نیروهایی همچون حزب الله لبنان و حماس با استفاده از نیروی موشکی که در مقایسه با ایران بسیار کوچکتر و کم توانتر است، توانستند به نوعی برابری با اسراییل رسیده و خصوصا از لحاظ روانی جوی از ترس و وحشت را در سرزمینهای اشغالی ایجاد کنند.
سوخت یعنی منبعی از انرژی برای تامین نیروی محرکه وسیله مربوطه که میتواند خودرو، ترن، هواپیما یا حتی موشک باشد.
مسلما هر وسیلهای که تحرک دارد باید به منبعی از انرژی متصل باشد و ساختار موتور و سیستم پیشران آن نیز باید متناسب با سوخت طراحی شود.
همانطور که ساختار موتور خودروهای دیزلی با سوخت گازوییل تا حدودی با خودروهای بنزینی تفاوت دارد، در موشکها نیز متناسب با سوخت بکار رفته ساختار موتور تغییر خواهد کرد.
نخستین نسل از موشکهای بالستیک بر اساس سوخت مایع طراحی شدند و در این نوع موشک وجود سوخت مایع و یک اکسیدکننده به صورت همزمان برای انجام احتراق و سیستمهای پیچیده پمپ کننده سوخت نیز الزامیست.
نخستین سوختهای مایع ساخته شده برای موشکها بسیار خطرناک بودند زیرا ذخیره آنها در انبارها و بارگذاری آن در موشک بسیار زمانبر بود.
سوخت مایع برای موشکهای طراحی شده چند دهه قبل باید در مخازنی تا دمای منفی 252 سانتیگراد نگهداری میشد و بارگذاری آن در موشکها باید تا یک ساعت پیش از پرتاب و با پمپهای بسیار قوی صورت میگرفت که این موضوع مهندسان صنایع نظامی را به این فکر انداخت تا طراحی موشکها از موتور گرفته تا نوع سوخت بکار گرفته شده را تغییر دهند.
از مهمترین نکاتی که کارشناسان نظامی بدان اذعان داشتند اهمیت سرعت در زمان عکسالعمل موشکها بود که اتفاقا کاملا وابسته به زمان بارگذاری آنهاست. بنابراین مهندسان به فکر افتادند تا سرعت بارگذاری موشکها را افزایش دهند و در ادامه به این نتیجه رسیدند که بهتر است از پمپهایی با توان و قدرت بالاتر کمک بگیرند تا سرعت انتقال سوخت به موشک را افزایش دهند.
این کار برای نخستین بار با بکارگیری پمپهایی پیشرفته به انجام رسید و طراحان صنایع نظامی توانستند زمان بارگذاری موشکهایی با سوخت مایع را به یک سوم کاهش دهند.
شیمیدانان به تدریج سعی کردند تا به سوختهایی جدید از نوع مایع دست یابند تا هم ذخیره سازی آنها امنتر و راحتتر باشد و در کنار این مزایا زمان بارگذاری آن هم به یک دقیقه برسد.
اما از انجا که نگهداری سوختهای مایع حتی در مکانهای امن نیز ذاتا خطرناک و سرعت در بارگذاری موشکها با امنیت بالا بسیار حائز اهمیت است، دانشمندان صنعت سوخت درصدد برآمدند تا نسل سوم سوختها را با نام "سوخت جامد" طراحی کنند.
2 فروند موشک شهاب
سوختهای جامد دارای مزایای قابل توجهی هستند که نحوه ساخت راحتتر و ذخیرهسازی ایمنتر از مهمترین آنهاست اما وزن کمتر این سوختها نسبت به نوع مایع آن به دلیل عدم کاربرد پمپهای پیچیده سنگین باعث میشود تا بتوان از این نوع سوخت در موشکهایی برای برد بالا و وزن کلاهک سنگین استفاده کرد.
به لحاظ فنی در این نوع پیشرانهها از آنجا که اکسیدکننده و سوخت با یکدیگر در یک جعبه دربسته در کنار یکدیگر هستند و در موشک بارگذاری شدهاند، امنیت و سرعت بارگذاری بسیار بالاتر و حتی به چند ثانیه رسیده است.
البته بکارگیری موشکهایی با سوخت جامد آنچنان بیخطر و بیعیب نیست؛ در حالی که در پیشرانههایی با سوخت مایع میتوان نیروی رانش موتور را کنترل و تنظیم کرد اما این قابلیت در موتور موشکهایی با سوخت جامد امکانپذیر نیست.
از دیگر معایب بکارگیری سوخت جامد ایجاد موج شوکی یا احتمال تغییر سرعت ناگهانی در موشک است که بر روی سیستم و سامانههای هدایت و کنترل تاثیر منفی میگذارد و در نتیجه موجب بیدقتی در اصابت به هدف میشود.
جمهوری اسلامی ایران پس از آغاز جنگ عراق علیه ایران و موشک باران شهرها توسط صدام تصمیم گرفت قدرت موشکی خود را بر پایه دانش بومی و صنعت داخلی افزایش دهد تا در این راستا نخستین گامها در جهت تولید موشکهایی بومی با قدرت و توان بالا برداشته شود.
در این راستا ایران در ابتدا بر روی واردات و تولید و مونتاژ موشکهای اسکاد تمرکز کرد؛ موشکهای سوخت مایع کوتاه بردی که تک مرحلهای بوده و حداکثر برد آن بین 280 تا 300 کیلومتر بود و توانایی حمل کلاهک 750 تا 1000 کیلوگرمی داشت.
پس از پایان جنگ جمهوری اسلامی ایران بر پایه دانش فنی خود دریافت که موشکهای اسکاد دریافت شدهC وB در نوع سوخت تفاوت ندارند اما برد نوعC با کلاهک 700 کیلومتری حدود 200 کیلومتر بیشتر است.اما علت این افزایش برد در واقع مخزن سوخت بزرگتری بود که قابلیت حمل سوخت مایع را موشک افزایش میداد.
این یافته نقطه عطفی در آغاز طراحی موشکهایی بر پایه دانش فنی بومی بود.
در ماه جولای سال 98 میلادی ایران نخستین بار موشک سوخت مایع برد "متوسط" خود را آزمایش کرد و آن را شهاب 3 نامید که تحولی در توانایی و برد موشکهای ایران ایجاد کرد. اما این روند روبه رشد در فناوری بومی تولید موشکهای سوخت مایع ادامه یافت و ایران طی 6 سال و تا سال 2004 دستاوردهای بسیاری در این راستا کسب کرد که سرانجام آن به موشک قدرتمند سوخت مایع قدر انجامید.
در حالی که شهاب3 بردی حدود 1300 کیلومتر با کلاهک 1000 کیلوگرمی داشت، قدر میتوانست چنین کلاهکی را تا حدود 2000 کیلومتر حمل کند. اما توسعه موشکها و راکتهای ایرانی بر پایه سوخت مایع تنها منحصر صنعت نظامی نبود بلکه در راستای اهداف صلح آمیز، ایران توانست برای انتقال ماهوارههای خود به مدارات فضا راکتها و ماهوارهبرهایی را طراحی کند که میتوانست ماهوارههای ایرانی و حتی کشورهای همسایه را به مدارهای پایین و متوسط منتقل کند.
ماهوارهبر سفیر که یک راکت ماهوارهبر دو مرحلهای بود، توانست نخستین ماهواره تماما بومی ایران یعنی امید را در مدار پایین زمین قرار دهد.
ماهوارهبر سفیر که مامور پرتاب ماهوارههای 50 کیلوگرمی به مدارهای زمین بود دارای طولی معادل 22 و قطری به اندازه 1.25 متر بود و توانست تمام ماموریتهای پرتابی خود را با موفقیت به انجام برساند.
این پایان کار نبود و جمهوری اسلامی ایران پس از مدتی در سال 2010 از ماهوارهبر جدیدی رونمایی کرد که سیمرغ نام داشت. این ماهوارهبر که برای انتقال ماهواره به مدارات بالاتر طراحی شده بود بر اساس پیشرانه سوخت مایع کار میکرد و میتوانست ماهوارهای به وزن 100 کیلوگرم را تا مدار 500 کیلومتری منتقل کند.
اما در راستای توسعه صنعت نظامی موشکها، جمهوری اسلامی ایران به فکر توسعه سامانههای پیشرانه سوخت جامد افتاد و درصدد طراحی موشکهایی با موتور سوخت جامد برآمد زیرا همانطور که مطرح شد این دسته از موشکها مزایایی به همراه داشت.
موشک با سوخت جامد موشکی است که نیروی محرکه آن از خروج گازهای داغ ناشی از سوختن یک ماده جامد تأمین میشود و ساختار آنها ساده بوده و از این رو کاربردهای گستردهای در عرصههای نظامی و غیر نظامی دارند.
نخستین گروه از موشکهای نظامی سوخت جامد که جمهوری اسلامی ایران کار بر روی آنها را آغاز کرد، "موشکهای زمین به زمین" بود. در این راستا، ایران در سال 88 میلادی موشکی با نام ایران-130 را تست کرد که حداکثر برد آن به 130 کیلومتر میرسید و در جریان جنگ تحمیلی نیز بکار گرفته شد.
اما در همان سال ایران موشک دیگری را آزمایش کرد که برد آن به 160 کیلومتر میرسید و این موشک نیز کاملا بومی و بر پایه دانش مهندسان و متخصصان آن زمان کشور تولید شد.
صنایع موشکی ایران پس از آن روی به طراحی موشکهای برد کوتاه تاکتیکی آورد و در این راستا دو موشک تندر69 و فاتح 110 را در دست طراحی و تولید قرار داد و سرانجام فاتح110 که موشکی تک مرحلهای سوخت جامد بود در سپتامبر سال 2002 با برد 200 کیلومتر و با موفقیت آزمایش شد تا ایران به صورت رسمی اعلام کند که موفق شده که سوخت جامد و مواد مورد نیاز آن از جمله پودر آلومینیوم و کلرید پتاسیم را خود بسازد.
در ادامه روند پرسرعت و روبه رشد مراکز تحقیقات دفاعی ایران بر روی پروژههای موشکی سوخت جامد ایران، این کشور توانست بر اساس الگوی طراحی فاتح 110 این بار موشکی بالستیک و ضدکشتی طراحی کند که مانند فاتح تک مرحلهای سوخت جامد بوده و با سرعتی بالاتر از صوت قادر است اهدافی تا 300 کیلومتری را هدف قرار دهد.
گزارش سازمان اطلاعات نیروی دریایی آمریکا نشان میدهد که دقت این موشک ضدکشتی زیر 10 متر است و تمام تجهیزات نظامی دریایی دشمنان ایران در خلیج فارس و دریای عمان را شکار میکند؛ این موشک "خلیج فارس" نام داشت.
موشک بالستیک خلیج فارس
اما کار ایران در راستای طراحی موشکهایی با سوخت جامد تنها به حوزه برد کوتاه محدود نشد و ایران گامهای اساسی و موازی را در حوزه موشکهایی با برد بلند برداشت که نمونه آن موشکهای سجیل بودند.
سجیل2 از دیگر نقاط عطف مهم ایران در طراحی پیشرانههای سوخت جامد است که این موفقیت به تاریخ 20 ماه می سال 2009 و پس از آزمایش موفق این موشک بالستیک بازمیگردد.
این موشک 21 تنی قادر است با کلاهک 1 تنی اهدافی را در فاصله 2000 کیلومتری هدف قرار دهد.
اما نکته مهم در طراحی و ساخت این موشک کاهش زمان بارگذاری و راهاندازی آن است.
آنچه مشخص است رشد توسعه علمی و فناوری ایران در عرصه تولید سوخت موشک با توجه به نوع پیشرانه است که بسته به نوع و تعداد مراحل، موشک میتواند حتی به صورت ترکیبی از جامد و مایع نیز طراحی شود.
«قیام» دروازه ورود به عرصه جدید موشکی
29 مرداد ماه سال 89 بود که برای اولین بار جدیدترین موشک بالستیک میان برد ایرانی با نام «قیام» با موفقیت تست و شلیک شد.
این موشک از کلاس جدید موشکهای ایرانی بود که دارای ویژگیهای فنی جدید و قدرت تاکتیکی منحصر به فرد است.
«قیام» را دروازه ورود ایران به عرصه جدید در ساخت موشکهای بالستیک نامیدند به طوری که میتوان گفت تجربه بیش از یک ربع قرن صنعت دفاعی کشور در عرصه هوافضا در این موشک خلاصه می شود؛ موشکی که نداشتن بالک به عنوان یکی از ویژگی های آن، علاوه بر افزایش سرعت، قابلیت پرتاب موشک از انواع لانچرهای خاص را به آن میدهد.
این موشک بالستیک بنا بر ماموریتهای تعریف شده، میتواند اهداف را در فواصل مختلف مورد اصابت قرار دهد.
سرعت آماده سازی و شلیک موشک قیام، یکی دیگر از ویژگی های مهم آن است و البته تمامی ویژگیها از قبیل جنس، مواد و دیگر خصوصیات نیز در این موشک رادارگریز مد نظر قرار گرفته است.
امروز میزان انبوهی از موشک بالستیک قیام توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح (سازمان هوافضا و صنایع دفاع) تحویل نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده است.
«فاتح» دقیق ترین موشک ایرانی
فاتح را دقیق ترین موشک ایرانی معرفی کرده اند که به کارگیری سیستم هدایت و کنترل بسیار دقیق این موشک را قادر میسازد با دقت بالا به اهداف مورد نظر اصابت کند.
افزایش برد و دقت، کاهش زمان مورد نیاز برای استقرار و پرتاب و سهولت در نحوه انبارداری در مناطق مختلف آب و هوایی را از ویژگی های نسل جدید موشک فاتح 110 عنوان کرد موشکی که به دست متخصصان داخلی صنایع هوافضای وزارت دفاع طراحی و تولید شده و از هیچ یک از موشکهای موجود در دنیا الگوبرداری نشده است
با بکارگیری این موشکها، توان و تحرک عملیاتی یگان موشکی نیروی هوافضای سپاه، به طور چشمگیری افزایش می یابد.
«زلزال» زلزلهای در پایگاههای آمریکایی
زلزال با سوخت جامد از جمله مهمترین راکتهایی است که با برد حدود 300 کیلومتر میتواند اهداف و پایگاههای دشمن در اطراف ایران را در فواصل کوتاه مورد هجوم قرار دهد.
برای اولین بار موشکهای زمین به زمین زلزال از روی لانچرهای سهتایی در رزمایش پیامبر اعظم 6 شلیک شد که این امر شلیک تعداد بیشتری از موشکهای زلزال در مدت زمان کم را امکانپذیر کرده و موجب میشود تا تعداد موشکهای بیشتری برای شلیک در آنِ واحد آماده شوند.
در رزمایش پیامبر اعظم 6، تعداد 9 فروند از این موشکها به صورت همزمان از روی لانچرهای سه تایی شلیک شدند.
«شهاب» کلیدواژه مرگ در سرزمینهای اشغالی
خانواده موشکهای شهاب (شهاب1، 2 و3) را باید معروف ترین موشک های ایرانی در دنیا دانست.
این موشکها که در انواع میان برد و دوربرد ساخته شده اند، می توانند براحتی سرزمین های اشغالی را مورد هدف قرار دهند و شاید همین ویژگی بود که نام شهاب را به عنوان کلید واژه مرگ برای رژیم صهیونیستی در جهان جا انداخت.
در رزمایش موشکی پیامبر اعظم(ص) 6 بود که برای اولین بار موشک شهاب از سیلوهای پرتاب موشکهای بالستیک دوربرد از زیر زمین شلیک شد.
با دستیابی به این فناوری پیچیده که طی 15 سال کار تخصصی به دست آمده است، میتوان انبوه موشکهای دوربرد و بالستیک مانند شهاب را از نقاطی در زیر زمین به سمت اهداف از پیش تعیین شده پرتاب کرد.
تکثر و جانماییهای متنوع این سیلوها به همراه سرعت عمل آمادهسازی موشک در آنها میتواند یکی از ابزارهای مهم ایران برای یک ضربه متقابل و قاطع به هر متجاوز باشد. با استفاده از این سیلوها، امکان ردیابی محل موشکها از سوی ماهوارههای دشمن وجود ندارد.
البته در ادامه توسعه موشک های دوربرد سوخت مایع شهاب، صنایع هوافضای وزارت دفاع موشک دیگری با نام قدر را نیز به تولید رساند که در واقع یکی از نمونههای خانواده شهاب محسوب میشود.
برد این موشک تک مرحله ای در حدود 2000 کیلومتر عنوان شده و از ویژگی های آن زمان کوتاهتر آماده سازی در مقایسه با موشک های قبلی است.
«سجیل» انهدام هدف در 2000 کیلومتری
کار ساخت موشک سجیل در دهه 70 شمسی و تحت عنوان پروژه عاشوراء آغاز شد.
سجیل اولین موشک دوربرد سوخت جامد ایران بود که برخی کارشناسان آن را برترین موشک بالستک ایرانی می دانند که از سامانه پرتاب متحرک با قابلیت حمل موشک آماده پرتاب برخوردار است.
این موشک به دلیل استفاده از سوخت جامد به سرعت و ظرف چند دقیقه آماده پرتاب شده و پس از شلیک نیز پرتابگر آن به سرعت محل را ترک می کند که این ویژگی باعث کاهش احتمال نابودی موشک قبل از پرتاب می شود. همچنین به دلیل شتاب بسیار بالای سجیل امکان ردگیری آن برای دشمن در فازهای اولیه پرتاب بسیار کم و عملآً شانس دشمن برای انهدام سجیل در طی پرواز ناچیز است.
برد سجیل، 2000 کیلومتر عنوان و تاکنون در دو نمونه سجیل 1 و 2 معرفی شده است.
سجیل جزو آن دسته از موشکهای بالستیک کشور است که با خروج از جو و طی مسیر در چنین ارتفاعی به داخل جو بازگشته و با سرعت حدود 10 تا 12 ماخ (حدود3400 تا 4080 متر بر ثانیه) به سوی هدف سرازیر میشود که انهدام آن از سوی سامانههای دفاع هوایی موجود را ناممکن میسازد.
دیدم داشت گونی سر بندها رُ با وسواس زیر ُ رو میکرد
پرسیدم :دنبال چــی میــگردی ؟
گفت :دنبال یه ســر بــند " یا زهـــرا " میگردم ...
گفتم :چــه فرقی میکنه،سربند سـربنده ، یکیش ُ بردار دیگه !!!
گفـت: آخه مـــن بچه یتیمم ، مادرم حضرت زهراست ، آرزوم اینه
که حضرت زهرا من ُبه فرزندی قبول کرده باشه،یه لحظه من ُتنها نزاره ...
ای آن که خون کردی دل سید علی را
بدان که ما هنوز سربند یا زهرا (س) نبستیم
وای اگه ببندیم چه میشود
التماس دعا فرج و شهادت